ODTÜ'lü öğrencilerden müthiş buluş

ODTÜ'lü öğrenciler, tamamen kendi donanımlarıyla beyindeki belirli
sinyalleri algılayarak elektronik cihazların kontrol edilmesini sağlayan
bir sistem geliştirdi.





[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]











Halen, klavye kullanılmadan [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ekranına kelimelerin yansıtılmasına
olanak sağlayan, ODTÜ [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Elektronik Mühendisliği Bölümü doktora
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yüksek
lisans öğrencilerinin geliştirdiği cihaz, gelecekte felçli hastaların
çevreyle iletişimini sağlamada ve tekerlekli sandalyelerini hareket
ettirmede de kullanılabilecek.



"Beyin [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Arayüzü" adı verilen projenin
yöneticisi, ODTÜ [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ve [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Bölümü öğretim üyesi
Prof. Dr. Nevzat Gençer, engelliler için düşük maliyetli ve verimli [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] arayüzü geliştirilmesini amaçlayan
projenin, hem donanımın hem de yazılımının, bölümün Biyomedikal
Araştırma Laboratuvarında geliştirildiğini söyledi.



Cihazın, pratik olması açısından daha az sayıda kanalla veri
alınabilen bir Elektroensefalografi (EEG) sistemi olduğunu anlatan
Gençer, sistemin işleyişine ilişkin şu bilgileri aktardı:



"Sistem sayesinde, bilgisayara kablolarla bağlı, kafaya geçirilen
bir başlıkla, klavye kullanılmadan, bir kişinin belirli [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] sinyalleri kullanılarak aklındaki
kelimenin harfleri teker teker [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ekranına yansıtılabiliyor. Ekrandan
harfler akarken, EEG sinyallerinin üzerine algoritmalar uygulanarak,
ekrana aktarılmak istenen harf seçiliyor. Seçilen harflerin yan yana
getirilmesiyle kelime oluşturuluyor. Bu cihazla konuşma ve hareket
yeteneğini kaybeden bir kişi, istediği şeyleri karşısındakine
aktarabilir. Bununla ilgili değişik uygulamalar da yapılabilir, ama biz
tıbbi uygulamalar üzerinde duruyoruz"



Laboratuvarda, ekranda akan harflerden kelime oluşturmanın yanı
sıra, [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] algoritmalarla bir isteğin
EEG sinyallerinden algılanabilmesi, böylece, örneğin bir tekerlekli
sandalyenin hareket ettirilmesine yönelik proje üzerinde de
çalışıldığını bildiren Gençer, bir başka çalışmayla ise sistemin
performansının artırılmaya çalışıldığını söyledi.



EEG sinyalleri ile sadece görüntülü değil, sesli uyarılarla da
belirli şeylerin idare edilebileceğini belirten Gençer, "Örneğin bunlar
işitme uyarıları da olabilir. Farklı frekanslar arasından yüksek
frekanslı bir ses geldiğinde, alacağınız sinyalle bir şeyleri idare
edebilirsiniz" diye konuştu.



TÜRKİYE'NİN GENÇ BEYİNLERİ

Projede ODTÜ [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Elektronik Mühendisliği Bölümü yüksek
lisans öğrencileri Berna Akıncı (25) ve Erman Acar (25) ile birlikte
görev alan, doktora öğrencisi Balkar Erdoğan (27) çalışmalarıyla ilgili
şu bilgileri verdi:


"Türkiye'de bu sistem sadece bizim bölümümüzde, tamamen kendi
geliştirdiğimiz donanım ve sistemle ortaya kondu. 'Heceleme uygulaması'
olarak bilinen kelimelerin ekrana yansıtılması benim [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.][Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] arayüzü uygulamalarımdan biri.
Türkçe karakterlerle bir uygulama geliştirmeye, böyle bir uygulamanın
gerektirdiği alt yapıyı da sıfırdan kurmaya çalıştık. Normalde bunlar
çok yüksek fiyatlarla satın alınıyor. Ama biz bunu kendimiz
geliştirdik. Projenin amacı, hareket edemeyen, konuşamayanların dış [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ile
iletişimine yardımcı olmak.


Ekranda akan karakterlere odaklanarak kelimeleri yazdırmaya
çalışıyorsunuz. Bunun için kişi bir harfe odaklanıyor, o harfin olduğu
satır-sütun yandığı zaman içinden sayarak kendi beyninde P300
potansiyellerini oluşturmaya çalışıyor. Bu istemsiz olarak oluşan bir
sinyal örüntüsü. Bu, örneğin bir şeyi aniden fark ettiğinizde beynin
bazı bölgelerinde daha net gözükebilen bir sinyal olarak ortaya
çıkıyor. Biz bu sinyali algılayabilirsek, odaklandığımız karakteri ya da
bir şekli P300 sinyalini kullanarak diğer diğer kişilere
gösterebiliriz."



Beyindeki elektriksel faaliyetin normalde çok düşük voltajlı
olduğunu ve gürültüden etkilenebildiğini ifade eden Erdoğan, "Bunu bir
şekilde elektrotlarla yükselteç devrelerinize aktarıyoruz. Çok [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.],
gürültüyü bastırıp asıl odaklandığınız sinyalleri iyileştirmeye yarayan
devreler olması lazım. Biz de bunu yaptık. Bir uygulamayla o
sinyalleri senkronize ediyorsunuz, sağ ya da sol eli ya da tekerlekli
sandalyeyi hareket ettirme gibi uygulamalara dönüştürebiliyorsunuz"
şeklinde konuştu.



Burada, beyindeki sinyallerin yorumlanmasının söz konusu olduğunu,
uyaran bazlı ya da uyaran bazlı olmayan uygulamalar bulunduğunu
kaydeden Erdoğan, "Eğer bir uyaran yoksa, sağ ya da sol eli hareket
ettirdiğinizi düşünüyorsunuz, beynin bir bölgesi aktive oluyor ve o
aktiviteyi bulmaya çalışıyoruz. Ama bunun daha iyileştirilmesi
gerekiyor. Biz de bunun üzerinde çalışıyoruz. Bunlar çok pahalı
sistemler. Biz düşük maliyetle gerçekleştirmeye çalışıyoruz" ifadesini
kullandı.



PARA ÖDÜLÜYLE LABORATUVARA MALZEME ALDILAR

Öte yandan, Prof. Dr. Nevzat Gençer yönetimindeki proje [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Sağlık Endüstrisi İşverenleri
Sendikası (SEİS) tarafından "Daha çok üretmeliyiz" sloganıyla
düzenlenen 4. Ulusal Tıbbi Cihaz Proje Yarışmasında birincilik ödülü
aldı.


Türkiye'nin tıbbi cihaz alanında yüzde 85 oranında dışa bağımlı
olduğunu, bu konuda ülkede daha fazla üretim yapılabilmesi için gerekli
altyapının bulunduğunu belirten Gençer, genç bilim adamlarının
desteklenmesinin bu noktada büyük önem taşıdığını bildirdi.



Gençer, ödül alan gençlerin araştırmalarını büyük bir özveriyle
yürütmelerine rağmen, yarışmada verilen 10 bin TL'lik ödülle
laboratuvara malzeme almayı tercih ettiklerini, bunun takdire şayan bir
davranış olduğunu söyledi.

güzel bir buluş bence..